معصومین علیهم السلام

س1: اولیای خداوند چه کسانی هستند؟

ج: خداوند یک آیه فرستاده است که آن اولیاء الله را تعریف کرده است، تا دیگر دیگران تعریف نکنند، فرمود:« أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ »[1]، یعنی مردم آگاه باشید اولیاء خدا نه باید بترسند و نه باید به خودشان غم و غصّه راه بدهند، حالا اولیاء خدا چه کسانی هستند که نباید بترسند و نباید غم و غصّه داشته باشند؟ در ادامه فرمودند:« الَّذینَ آمَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ »[2] اولیاء خدا کسانی هستند که خدا را قبول کردند، باور کردند که خدا هست و مستمرّاً هم گوش به حرف خدا داده­‌اند این­‌ها اولیاء خدا هستند، یعنی ایمان کامل دارند و در سایه ایمان هم تقوا دارند، این اولیاء خداست، بعد فرمود:« لَهُمُ الْبُشْرى‏ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ »[3] آن­‌هایی که این دو تا صفت را دارند، یعنی هم خدا را پذیرفته­‌اند و هم گوش به حرفش داده‌­اند بشارت باد به آن‌­ها هم در دنیا و هم در آخرت، در دنیا این دو آثار را دارد، ایمان و تقوا آثار مادی دارد، از آثار مادی این دو در دنیا استفاده می‌کنند و در آخرت هم بشارت بهشت به آن­‌ها می‌­دهند.

س2: آیا شناخت اولیای خدا به شناخت خدا کمک می­‌کند؟

ج: بله، اگر شما با اولیای خدا ارتباط پیدا کردی چون آن‌­ها ارتباطشان با خدا بیشتر است شما هم استفاده می‌­کنید، معرفتت بیشتر می‌­شود، به راه­‌هایی، به کارهایی کشیده می­‌شوی که نتیجه آن راه‌­ها و کارها این است که معرفت خدا هم بیشتر می­‌شود.

س3: آیا روایت « مَنْ‏ مَاتَ‏ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمِیتَتُهُ مِیتَةُجَاهِلِیَّةٍ »[4] از لحاظ سند صحیح است؟

ج: بله.

س4:  در این روایت منظور از شناختن امام چیست؟

ج: معتقد باشد، باور کند این شخص امام است و باید گوش به حرفش داد، اگر این نباشد آدم چه کار می­‌کند؟ دنبال آن­های دیگر می­‌رود یا دنبال هیچ کسی نمی­‌رود، فردا مثل جاهلیت می­‌شود، دست همه از دین واقعی کوتاه می­‌شود.

س5: از امام چه تعریف و تصوّری باید در ذهنمان داشته باشیم؟

ج: امام کلمه عربی است یعنی پیشوا، یعنی یک نفر جلو بیفتد و مابقی افراد دنبال رو او باشند. آن­‌هایی که دنبال او هستند مأموم و امت می‌­شوند و کسی که جلو است امام می­‌شود. امام دو جور است گاهی وسایل پیش افتادن برای او فراهم می­‌شود و جلو می­‌افتد و گاهی نه، جلو نیست و عقب هست امّا باز کمالات امامت را دارد و امام هست.

س6: معنای ولایت ائمه یعنی چه؟ مثلاً اگر کسی ولایت امیرالمومنین علیه السلام را داشته باشد بهشت می‌­رود یعنی چه؟

ج: معتقد باشد که او بعد از پیامبر ولی امر مسلمین است و اطاعت از ایشان بر همه واجب و لازم است.

س7: علت این که پیامبراکرم و ائمه معصومین علیهم السلام به این مقامات عالی رسیدند عمل خودشان بوده است یا این­که خدا خواست و آن­ها زحمتی نکشیدند؟

ج: خدا وقتی آدم­‌ها را خلق کرد آن­ها را رهایشان نکرد، اگر رها می‌­کرد مثل حیوانات زندگی می­‌کردند، هر کسی گرسنه­‌اش می­‌شد و زور داشت می‌­رفت دیگری را پاره می­کرد و می­‌خورد مثل حیوانات امّا خدا این­‌ها را انسان خلق کرد، به آن­‌ها عقل داد، انسان باید در زندگی­‌اش عاقل باشد نه مثل حیوانات جنگلی، خداوند دید اگر این­‌ها را تربیت نکند این­‌ها هم مثل حیوانات می‌­شوند. تربیتش چه جوری است؟ مردم که با خدا ارتباطی ندارند، زبان خدا را نمی‌­فهمند، دستشان به او نمی‌­رسد لذا حکمت اقتضا کرد خدا خودش چند نفر از جنس همین­‌ها به زبان همین­‌ها را تربیت کند که با این­‌ها ازدواج کنند و دختر به این­‌ها بدهند، با این­‌ها زندگی کنند، حرف از خدا بگیرند به این­‌ها یاد بدهند. این‌­ها پیغمبران و امامان شدند، با همه هم نمی‌­شد این کار را بکند چون الگو به اندازه کافی لازم است و بیشتر از این لازم نبود، این­‌ها را ساخت و به دیگران هم گفت: اگر گوش به حرف آن­‌ها بدهید شما هم ساخته می‌­شوید، بنابراین چرا آن‌ها را خلق کرد؟ برای خاطر این آن‌­ها را خلق کرد، چون اگر این‌­ها نبودند مردم از بین رفته بودند و حیوان جنگلی می­‌شدند، بنابراین اصل تربیت آن­‌ها ضروری بود، راهی هم نداشت چون مکتب‌­های بشری که آدم ها را نمی‌­توانستند تربیت کنند، کار خدا بود، خدا این کار را کرد، بعد به این‌­ها گفت انسانهای دیگر را هم تربیت کنید.

س8: چرا ما جزء چهارده معصوم نشدیم؟ آن­ها چه ویژگی‌­هایی داشتند؟

ج: شما برای خدا چقدر ارزش قائل هستید؟ از یک دانه گناه نمی­‌توانید بگذرید، آن‌­ها یک گناه هم نمیکردند. به شما گفتند: اگر گوش به حرف آن­‌ها بدهید شما هم ساخته می­‌شوید، شما گوش نمی­‌دهید و می­‌بینید کسانی که گوش به حرف نمی­‌دهند چطور می­‌شوند، باز جلو می­‌روی و گناه می­‌کنی!

س9: آیا معصومین علیهم السلام سهواً اشتباه می­‌کنند؟

ج: نه‌­خیر، نه عمداً اشتباه می­‌کنند و نه سهواً، و الّا آدم اگر احتمال سهو می‌­داد هر چه معصومین می گفتند می­‌گفت شاید سهو کرده‌­اند، آن وقت اعتماد از کلامشان سلب می­‌شد، این حرف درست نیست.

س10: با اینکه می‌­دانیم حضرات معصومین علیهم السلام معصوم هستند و گناه نمی­‌کنند چرا نقل شده که استغفار می­‌کردند؟

ج: استغفار عبادت است، خود استغفار کردن عبادت است.

س11: یک سؤالی گاهی به ذهن می­‌رسد که حضرات معصومین علیهم السلام که دیگران را می­‌توانند شفا بدهند چرا وقتی خودشان مریض می­‌شدند یا مثلاً زخمی می­‌شدند گاهی به خاطر این جراحات از دنیا می­‌رفتند اما خودشان را شفا نمی­‌دادند؟

ج: نمی­‌شود که برخلاف مقدّرات خدا کاری بکنند، آدم باید بمیرد دیگر، این­ تا بیماری پیدا شد معالجه کند که نمی‌­شود،« إِنَّکَ مَیِّتٌ وَ إِنهَّم مَّیِّتُونَ»[5]، این‌­ها برای خاطر نشان دادن مقامشان که مردم راحتتر در خط بندگی خدا بیایند این کارها را می­‌کردند اما خودشان هم محکوم قَدَر الهی بودند، عمر محدود داشتند، سلامتشان هم محدود بود، گاهی هم وظیفه داشتند کشته شوند تا کشته شدنشان برای دین مفید باشد.

س12: به طور کلی امامان معصوم ما تا چه مقدار از مسائل غیرمادی داخل زندگی استفاده می­‌کردند که کارها پیش برود؟

ج: کم، در زندگی مثل مردم بودند، با علمشان زندگی نمی­‌کردند، آن مشکلات ایجاد می­‌کرد.

س13: ما چرا صلوات می‌فرستیم؟ این صلوات چه تأثیری برای ما دارد و آیا باعث افزایش کمالات حضرات معصومین علیهم السلام در آن دنیا هم می‌شود؟  

ج: چون خدای متعال حضرات معصومین را هدایت کرد و به راه مستقیم آورد، این‌ها منازل این صراط را طی کرده‌اند و هیچ کسی به اندازه این‌ها آشنا به این کار و راه نیست، لذا خدا گفته است این برنامه را باید از این‌ها یاد بگیرید، دیگران بلد نیستند، لذا برای یاد گرفتن این مسائل فقط باید پیش حضرات معصومین رفت. خُب وقتی این‌ها منفرداً و منحصراً راهنما شدند، آدم به آن‌ها یک چنین عقیده‌ای پیدا می‌کند که در زمان حیات به آن‌ها احترام و تعظیم می‌کند و بعد از این که از دنیا رفتند هم به زیارتشان می‌رود و زیارتشان می‌کند، این‌ها را پیش خدا واسطه بین خودش و حوائجش قرار می‌دهد، همه این‌ها از لوازم این است که این بزرگواران در جامعه سر زبان‌ها باشند و مردم طرف این‌ها بروند تا دیگران نیایند جای این ها بنشینند و مردم را گمراه کنند.

س14: اگر ما به اهل­بیت علیهم السلام مستقیماً توسّل کنیم صحیح است یا باید آن­‌ها را واسطه قرار بدهیم؟

ج: توسّل همان واسطه است دیگر، توسل یعنی واسطه، در خواستن حوائج از خدا، این­ها را وسیله و واسطه قرار می­دهیم.

س15: اگر در هنگام توسّل به چنین چیزی توجه نداشته باشیم که آن­‌ها را فقط واسطه قرار دهیم، مثلاً از خود حضرت رضا علیه السلام بخواهیم، این هم درست است؟

ج: باید با این باور بخواهید که خدا خیلی به ایشان داده است و ایشان را در اینکه هر جوری خواستند(حوائج را) بدهند آزاد گذاشته است که بدهد، این هم عیب ندارد، اشکال ندارد.

س16: تبرّک جستن به ضریح ائمه یا حرم­‌هایی که حضرات دارند اشکال دارد؟

ج: در عرف یک کارهایی به نام تجلیل و تعظیم حساب می‌­شود، کسانی که انسان معتقد است این­ افراد بزرگ هستند، یک آثاری به این عقیده­‌اشان مترتّب است. یکی­ از آن آثار وقتی زنده هستند پیش آن­‌ها می­رود، سلام می‌­کند، دستشان را می‌­بوسد، گوش به حرف­شان می‌­دهد و وقتی از دنیا رفتند چطور؟ آ‌‌ن­ها را که رها نمی کند، به زیارت قبورشان می‌­رود، چون خودش را دوست دارد ضریحش را هم میبوسد، این­‌ها تمام از لوازم محبّت است.

س17: اذن دخول در حرم معصومین علیهم السلام به چه معناست و آیا علامتی است بر این­که اذنی از ناحیه آن­‌ها به ما داده شده است؟

ج: نه خیر، شما اگر همین جور  داخل حرم بروی معلوم می‌­شود خیلی او را به عظمت قبول نداری،« میکده حمام نیست، سرزده داخل نشو»، این­‌ها که همین جوری می‌­آیند ادب را مراعات نکرد‌ه ­اند. اما آنجا که بایستیم ادب را مراعات کنیم و بگوییم که آقا اجازه می­‌دهید بیایم؟ معلوم می­‌شود یک خُرده چیزی سَرَت می­‌شود، این را بخوانی و بیایی خوب است.

س18: آیا بهتر نیست هزینه‌­هایی که صرف ساخت حرم ائمه علیهم السلام و وسیع کردن آن می­‌شود مثلاً صرف امور دیگری مثل فقرا و جوانان و ... بشود؟

ج: خُب اگر حضرات قبرشان جلوه داشته باشند و مردم را جذب کنند و مردم زیارت بروند و آنجا شلوغ شود؛ این کارها هم در سایه این رفت و آمدها انجام می‌­شود، اما اگر آن کارها را نکنیم فقط خاک باشد اثری از نظر این مردم ندارد، بنابراین این کارها را بکنیم منافع بیشتری مترتّب می‌­شود تا نکنیم.

س19: محبّت اهل­‌بیت علیهم السلام و خدا چیست و چگونه به دست می­‌آید؟

ج: شما پدرتان را چرا دوست دارید؟ چه جوری دوست دارید؟ مادر را چه جوری دوست دارید؟ آن­‌ها هم همین جورند، یک محبّتی همه انسان­‌ها دارند، اختیار دادن محبّت دست خود آدم است، به مادر می­‌دهد، به پدر می­‌دهد، به دوست می­‌دهد، گاهی به خدا می­‌دهد گاهی هم نمی­‌دهد، دست خودش است، مثل پول است خرج می­‌کند. با همان محبّت خدا دادی شما می‌­توانی حضرات را دوست داشته باشی، چون از همه انسان­‌ها کامل‌تر و بهتر هستند، آدم به آن­‌ها بیشتر محبّت می­‌ورزد.

س20: ما چگونه معرفتمان را به امام زیادتر کنیم؟ اصلاً معرفت مراتب دارد؟

ج: بله، معرفت مراتب دارد مثل خود ایمان که دارای مراتب است آن هم مراتب دارد، منتهی مقدمات همه این­‌ها - شناخت خدا و شناخت پیغمبر و شناخت امام – تنها از طریق اطاعت فرمان حاصل می­‌شود و راه دیگر ندارد.

س21: چگونه محبّتمان نسبت به حضرات معصومین زیاد می­‌شود؟

ج: با اطاعت فرمان هم معرفت و شناخت بالا می‌­رود و هم محبّت اضافه می­‌شود.

س22: چرا گاهی آدم نسبت به بعضی از ائمه علیهم السلام علاقه و اطلاعات بیشتری دارد تا بعضی از ائمه دیگر، آیا این یک نقص است؟

ج: ائمه دو جور بودند، بعضی­‌ها محیط و موقعیت اجازه داد تا خودشان را نشان بدهند امّا بعضی­‌ها نه، برایشان یک چنین محیطی پیش نیامد، دشمنان به آن­‌ها اجازه کار ندادند. آن­‌هایی که محیط پیدا کردند و خودشان را نشان دادند شما درباره آن­‌ها بیشتر شناخت دارید، بیشتر دوستش دارید، او جنگ کرد، شکست داد، کشت، بعضی­‌ها این کارها را نکردند و شما یک خُرده از نظر معرفت عقب هستید.

س23: ممکن است کسی در محبّت حضرات متوقّف شود و از خدا غافل شود یا محبّتش نسبت به خدا کمتر باشد تا نسبت به امام معصوم؟

ج: بله، هست بله، چون حضرات معصومین علیهم السلام  بشر هستند و بشر ارتباط و محبتش با بشر بهتر و روشن‌تر است، لذا وقتی او را بشناسند گیر می­‌کنند، اما با خدا این­جور نیست، نه چشم او را میبیند، نه گوش صدایش را می­‌شنود، نه می­‌شود او را لمس کرد، از این جهت یک مقداری مردم زودتر طرف حضرات می­‌روند تا خدا.

س24: حالا اگر چنین حالتی داریم چه کار کنیم که این علاقه­‌مان تعدیل شود و محبّت­‌مان اول برای خدا بیشتر باشد؟

ج: راهش همین ترک گناه است، اطاعت فرمان همه این­ها را اصلاح می­کنند.

س25: وقتی دو تا امام در یک زمان زنده هستند هر دو در آن زمان امام هستند یا مثلا آن­که سنّ کمتری دارد یا در حال حاضر فرزند امام است امام نیست تا امام زنده از دنیا برود؟

ج: ما در حضرات معصومین علیهم السلام یک طبقه بیشتر نداریم که دو نفر با هم بودند، امام حسن و امام حسین علیهما السلام بودند، امام حسین در زمان امام حسن امامت نمی‌­کرد، او امام بود وقتی ایشان از دنیا رفت امام حسین علیه السلام امامت کرد.

س26: آیا امامی که از دنیا می­‌رود امام بعدی نزد او حاضر می‌­شود و چیزی از او می­‌گیرد یعنی امامت را می­‌گیرد مثلاً بعضی­‌ها می گویند رداء امامت را از آن امام گرفت، یا اصلاً نه چنین چیزی نیست، اصلاً لازم نیست چیزی منتقل شود، همه چیز همان زمان حاضر است؟

ج: بله یک چیزی منتقل می­‌شود. امام قبلی در لحظات آخر زندگی که می‌­خواهد از دنیا برود امام بعدی یک نقطه خالی دارد آن نقطه خالی‌­اش پر می‌­شود سپس به امامت می­‌رسد.

س27: بعضی‌­ها می­‌گویند از ائمه علیهم السلام مسائل دنیوی نخواهیم، فقط چیزهای هدایتی و اخروی را بخواهیم این درست است؟

ج: واجب نکرده‌­اند که شما از آن­‌ها دنیا بخواهی، خودت می­‌خواهی و الّا واجب نکرده‌­اند، می­‌توانی هیچ چیز نخواهی، می­‌توانی معنویات بخواهی، می­‌توانی مادیات هم بخواهی.

س28: اگر مادیات را هم بخواهیم یعنی رتبه پایینی از شناخت و درخواست از آن­‌ها داریم؟

ج: بله دیگر، طبیعی است.

س29: بعضی‌­ها می­‌گویند آدم وقتی می­‌خواهد دعا کند فقط برای فرج حضرت حجت عجل الله فرجه دعا کند که ایشان بیایند دیگر همه مشکلات حل می­‌شود پس دیگر دعاها را نگوید؟

ج: نه خیر، نه خیر، شما وظیفه‌­ات است بروی کار کنی دعا هم بکنی.

س31: راه افزایش معرفت به ابا عبدالله الحسین علیه السلام چگونه است؟

ج: از بالا باید شروع کنید همه این‌­ها یک جورند اگر گناه نکنی معرفتت به پیامبر و امام هر روز بیشتر و بیشتر می­‌شود.  

س32: راه دستیابی به معرفت اهل‌­بیت علیهم السلام خصوصاً حضرت زهرا سلام الله علیها چیست؟

ج: ترک گناه ایمان را بالا می­‌برد، ایمان که بالا رفت معرفت خدا و پیغمبر و امام هم بالا می­‌رود.

س33: روی سنگ قبر اموات اسم معصومین و اسم خدا نوشته می­‌شود و زیر پا قرار می‌­گیرد اشکال دارد؟

ج: نباید بنویسند، این جور اسم‌ها باید محفوظ باشند. 

                                         مجموعه پرسشها و پاسخها از استاد اخلاق و معرفت حضرت آیت الله خوشوقت اعلی الله مقامه