یک حدیث
اخلاص در دعا
س۱: از امام رضا علیه السلام نقل کرده‌اند که امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمود: «طُوبَى لِمَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ الْعِبَادَةَ وَ الدُّعَاءَ وَ لَمْ یَشْغَلْ قَلْبَهُ بِمَا تَرَى عَیْنَاهُ وَ لَمْ یَنْسَ ذِکْرَ اللَّهِ بِمَا تَسْمَعُ أُذُنَاهُ وَ لَمْ یَحْزُنْ صَدْرَهُ بِمَا أُعْطِیَ غَیْرُهُ»[1]. منظور از اخلاص در دعا چیست؟
ج: در عبادت دو مرحله داریم. یکی انجام عبادت مثلاً نماز بخوانید، روزه بگیرید، این مرحله اول است. بعد این نماز و روزه را با اخلاص انجام بدهیم، این مرحله دوم است و این مفید است. اگر اوّلی باشد بدون اخلاص فایده ندارد. چون خدا اعلام عمومی کرده است: «وَ مَا أُمِرُوا إِلاَّ لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ»[2]. دین یعنی اطاعت فرمان؛ هم نماز بخوانند، هم با اخلاص باشد. هم روزه بگیرند، هم با اخلاص باشد. و الّا فقط روزه بگیرند کافی نیست. این اخلاص متمّم قضیه است. رشد ایمان زیر سر عبادت با اخلاص است. خوشا به حال این‌ها که پله اول را کاملاً دریافت کردند. هم عبادت کردند و هم با اخلاص، ادامه روایت؟
س۲: اخلاص در دعا هم بعدش است.
ج: خب آدم دعا می‌کند، خیلی‌ها دعا می‌کنند وقتی که گیر می‌کنند. نه خدا را درست قبول دارند نه باور دارند که خدا اجابت می‌کند. فقط یک چیزی می‌گویند. اما کسی که با اخلاص دعا کند، خدا را خوب قبول دارد. وعده‌هایش را قبول دارد. به عنوان یک عبادتی که خدا این را تشریع کرده انجام می‌دهد، این هم خوشا به حالش.
س۳: «وَ لَمْ یَشْغَلْ قَلْبَهُ بِمَا تَرَى عَیْنَاهُ» ؟
ج: آدم چشمش یک چیزهایی می‌بیند فوراً دلش مشغول می‌شود، دنبالش می‌رود که من هم می‌خواهم. ماشین مدل بالا می‌بیند، ساختمان‌های امروزی می‌بیند، بعضی چیزهای دیگر دلش می‌خواهد. خواستنِ دل دیگر گذرنامه نمی‌خواهد، هر کسی ببیند می‌خواهد. آن وقت دنبالش می‌رود و خطر می‌افتد. اسباب رسیدنش را ندارد یا باید دزدی کند یا باید از راه‌های دیگر به آن‌ها برسد!
س۴: «وَ لَمْ یَنْسَ ذِکْرَ اللَّهِ بِمَا تَسْمَعُ أُذُنَاهُ» ؟
ج: آدم هر چه شنید دنبالش می‌رود از خدا غافل می‌شود. بنابراین هر چیزی که با گوش شنیدیم نباید دنبالش برویم تا از خدا غافل شویم، آنچه خدا دستور داده باید دنبال آن برویم.
س۵: «وَ لَمْ یَحْزُنْ صَدْرَهُ بِمَا أُعْطِیَ غَیْرُهُ» ؟
ج: گفته‌اند همه جامعه در ثروت و این‌ها، هم سان نیستند. بعضی‌ها (در سطح مالی) پایین هستند و بعضی‌ها بالا. این پایینی‌ها وقتی آن بالایی را می‌‌بینند چطور می‌شود؟ ناراحت می‌شود. می‌گوید: چرا او دارد من ندارم. حسد پیش می‌آید، حسد که پیش آمد آن وقت دنبال راه‌هایی می‌گردد که به او لطمه بزند تا نعمت از دستش سلب شود.
س۶: حسد فرقش با غبطه چیست؟
ج: غبطه این است که آدم وقتی می‌بیند می‌گوید خدایا به من بده، انتظار زوال نعمت را از آن دارا ندارد. می‌گوید او دارد به هم بده اما حسد آن است که می‌گوید از او بگیر، نمی‌تواند ببیند. این خطرناک است.
س۷: از آن غبطه نهی نشده است؟
ج: نخیر، غبطه خوب است.
س۸: و لو در دنیویات باشد؟
ج: نه دیگر، اشکال ندارد. آدم‌ها دنیا هم می‌خواهند دیگر. این خانه ندارد او دارد، می‌گوید: به من هم بده. زن ندارد او دارد، می‌گوید: به من هم بده، این اشکالی ندارد.
پرسش و پاسخ از عارف بالله حضرت آیت الله خوشوقت اعلی الله مقامه
مدرسه علمیه حضرت صاحب الأمر عجل الله فرجه 19/8/1390