صراط مستقیم

قرائت^[1] آیات مبارکه سوره کهف (26- 30)           

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ  

قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا لَهُ غَیْبُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ أَبْصِرْ بِهِ وَ أَسْمِعْ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لاَ یُشْرِکُ فِی حُکْمِهِ أَحَداً * وَ اتْلُ مَا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنْ کِتَابِ رَبِّکَ لاَ مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِهِ وَ لَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً * وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَ الْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ وَ لاَ تَعْدُ عَیْنَاکَ عَنْهُمْ تُرِیدُ زِینَةَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ لاَ تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنَا وَ اتَّبَعَ هَوَاهُ وَ کَانَ أَمْرُهُ فُرُطاً * وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِینَ نَاراً أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا وَ إِنْ یَسْتَغِیثُوا یُغَاثُوا بِمَاءٍ کَالْمُهْلِ یَشْوِی الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَ سَاءَتْ مُرْتَفَقاً * إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ إِنَّا لاَ نُضِیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً       

موضوع بحث : صراط مستقیم

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و هو خیرُموفق و معین؛ ثم الصلاة و السلام علی أشرف الأنبیاء و المرسلین، حبیب إله العالمین، أبی‌القاسم محمد صلی الله علیه و علی أهل بیته الطاهرین المعصومین، من الآن إلی قیام یوم الدین؛ سیّما بقیة الله فی الأرضین.

سرّ پناه بردن به خدا در ابتدای خواندن قرآن

نصّ قرآن کریم است که انسان وقتی بخواهد قرآن بخواند باید از شرّ شیاطین به خدا پناه ببرد[2]و بعد بگوید بسم الله. سِرّش این است که خدا وقتی آیات را نازل کرده ­است و ما آن‌ را می‌خوانیم، این آیات ما را می‌خواهد به صراط مستقیم دعوت کند. کل آیات این­ گونه است، شیطان هم در مقابل وعده داده است «لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ»[3]، من سر راه می‌نشینم و نمی‌گذارم این‌ ها به طرف صراط مستقیم بروند.

صراط مستقیم یعنی گوش به حرف خدا دادن و بنده خدا شدن؛ لذا اوّل باید از شرّ شیطان به خدا پناه ببریم تا شیطان ما را وسوسه نکند و ما را به خلاف صراط مستقیم و به خلاف اطاعت از فرمان خدا دعوت نکند؛ آن وقت قرآن را بخوانیم، و الّا همه قرآن را هم بخوانیم و وسوسه شیطان مانع عمل ما بشود استفاده­ای از قرآن کریم نکرده‌ایم. این نصِّ صریح خود شیطان است که « لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ».

 صراط مستقیم؛ صراط اطاعت فرمان خدا

مردم مأمورند به طرف بندگی خدا بروند؛ صراط هم همین­ است. یک راه بیشتر نیست، راهی از طرف ما به طرف خدا و آن راه «اطاعت فرمان» است. اگر گوش به حرف خدا دادیم در خط صراط مستقیم افتاده‌ایم و در همین راه به جلو به طرف خدا می‌رویم. اما اگر اطاعت فرمان نکردیم، داریم به بیراهه­ می­رویم؛ گمراهیم. هیچ نتیجه‌ای هم نخواهیم برد.

 شیطان راه­ زن صراط مستقیم

خدا می‌خواهد ما را دعوت به ورود به صراط مستقیم کند که عبدِ صالح خدا بشویم. اما شیطان کارش این است : او ما را دعوت می‌کند به مخالفت با مضمون آیاتی که می‌خوانیم تا عبد صالح خدا نشویم و عبد شیطان بشویم. کسانی که مطیع فرمان شیاطین هستند، بنده او هستند. یکی از معانی بندگی «اطاعت فرمان» است. خدا وقتی خطاب می‌کند به انسان‌ها می‌گوید «لاَ تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ»[4]؛ کسی شیطان را به آن معنا که خدا را عبادت می‌کنند عبادت نمی‌کند، منظور از عبادت؛ اطاعت وسوسه‌های شیاطین است. بنابراین خدا می‌گوید بنده من باشید، گوش به حرف من بدهید. اما شیطان می‌خواهد مردم را بنده خودش قرار بدهد، گوش به حرف او بدهند؛ دائماً وسوسه می‌کند و نمی‌گذارد انسان گوش به حرف خدا بدهد، چون تمام آیات انسان را دعوت به اطاعت فرمان خدا می‌کنند. شیطان در این جا نمی‌گذارد؛ لذا فرموده‌اند از شرّ او پناه به خدا ببر و در باطن یک دژی درست کن که وقتی او وسوسه کرد اثر نکند. آن وقت گوش به مضمون آیه بده و عمل کن تا مشکل حل شود.

راه استفاده از قرآن عمل به آن 

بنابراین خواندن خالی قرآن کافی نیست؛ خواندن، مقدمه این است که یاد بگیریم خدا از ما چه می‌خواهد. وقتی یاد گرفتیم، حالا نوبت عمل است. اگر عمل کردیم آن استعاذه بالله انجام گرفته است و اگر عمل نکردیم و گوش به حرف شیاطین داده‌ایم، «أعوذ بالله­» را درست نگفته‌ایم و استفاده از خواندن قرآن نکرده‌ایم. پس این مسأله، مسأله مهمی است که آدم در اثر عادت، غفلت می‌کند. از یک طرف قرآن را می‌خواند و از طرف دیگر گوش به حرف شیطان هم می‌دهد و کار خراب می‌شود. امیدواریم خدای متعال به همه­ ما توفیق مرحمت کند، قبل از خواندن قرآن، از خدا پناه بخواهیم و بعد بخوانیم، سپس بفهمیم و بعد هم موفق ­شویم گوش به حرف خدا بدهیم.

رمز و راز همه مشکلات انسان و جهان

اگر گوش به حرف خدا دادیم مشکلات حل می‌شود ان شاء الله، و الّا خود گوش ندادن به حرف خدا مشکل­ آفرین است. تمام دنیا را هم همین یک کلمه خراب کرده است. جنگ‌ ها، آدم­ کشی­‌ها و ظلم­ ها، تمامی، زیرِسَرِگوش ندادن به ­حرف خداست.

سهم هر فرد در مصائب و بلایای جهان

هر کسی گوش به حرف خدا ندهد به این خرمنِ­ بلایِ­ بزرگ به اندازه گوش ندادن خودش به حرف خدا ؛ کمک کرده و نگذاشته است که اوضاع جامعه اصلاح شود. خدا می­خواهد که هر فرد اصلاح شود. اصلاح شدن به این است که فرد گوش به حرف بدهد. ما اگر گوش به حرف ندادیم، به اندازه خودمان به این بُروز و ظهورِ مفاسدِ عظیم در زندگی مادی مردم کمک کرده‌ایم. امیدواریم خدا به همه­ ما توفیق دهد بتوانیم گوش به حرف بدهیم. گوش به حرف خدا ندادن، بلای بزرگ انسان‌ هاست که موجب مفاسد عظیم در جامعه می‌شود. امیدواریم خدای متعال به همه­ ما این توفیق را مرحمت کند که گوش به حرف بدهیم تا نتایجی که پروردگار متعال در اطاعت فرمان مدّ نظر دارد، عاید فرد و جامعه بشود؛ ان شاء الله.

نثار ارواح طیّبه همه انبیا عظام که مطیع فرمان خدای متعال بودند خاصّه خاتم أنبیاء و حضرات معصومین علیهم السلام و شهدای خط تشیّع و امام شهدا سه صلوات ختم کنید.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.

درس اخلاق حضرت آیت الله خوشوقت تهرانی (اعلی الله مقامه)

مدرسه علمیه حضرت صاحب الأمر عجل الله فرجه 15/07/1389