محسنین چه کسانی هستند؟

قرائت[1] آیات مبارکه سوره اعراف (55- 56)     

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ   

ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ* وَ لاَ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ *  

موضوع بحث :  محسنین چه کسانی هستند؟

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و هو خیرُموفق و معین؛ ثم الصلاة و السلام علی أشرف الأنبیاء و المرسلین، حبیب إله العالمین، أبی‌القاسم محمد صلی الله علیه و علی أهل بیته الطاهرین المعصومین، من الآن إلی قیام یوم الدین؛ سیّما بقیة الله فی الأرضین.

محسنین همان متقین هستند

«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ، إِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»_^[2]. محسنین در قرآن کریم معادل با متقین است، محسن کسی است که اَحسنَ عملَه، عملی که انجام می‌دهد عملش مصداق حَسَن و نیکوست، یعنی همان که خدا دستور داده است.

همه چیز خدا نزدیک متقین است، علمش، قدرتش،«وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ»_^[3]، معیّت خدا، نصرت خدا، یاری خدا، تفضّلات خدا، احسان‌های خدا، نزدیک به متقین است یعنی آدم‌هایی که گوش به حرف می‌دهند، طبعاً از آدم‌های دیگر دور خواهد بود و اگر ما گناه بکنیم و انتظار رحمت داشته باشیم باید بنشینیم، معنی­اش این است دیگر، رحمت خدا همه جا را پر کرده است، اما معاصی مانع می‌شوند، اگر ما معصیت نکنیم رحمت خدا از همه چیز به ما نزدیکتر است اما اگر گناه کردیم همچنان محروم خواهیم بود، بنابراین گاهی قرآن کریم محسنین می­گوید گاهی متقین، هر دو به یک معناست.

دعای امام سجاد علیه السلام برای تحصیل رحمت خدا

امام سجاد صلوات الله و سلامه علیه، در حول و حوش همین آیات دعا تنظیم فرمودند، همین مضامین را به صورت دعا در آورده‌اند،‌ ایشان فرمودند : «اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى، وَ أَلْهِمْنِی‏ التَّقْوَى»^_[4]‏، یکی از اعضا و جوارح کاری انسان زبان است، زبان حرف می‌زند، هر چه بخواهد می‌گوید، زبان در اختیار روح انسان است، می‌گوید فحش بده می‌دهد، غیبت کن می‌کند، زبان هر چه دلش بخواهد می‌گوید، ولی امام سجاد علیه السلام این جوری تلقین می‌کند می‌گوید حرف که می‌زنی حرف هدایتگر بزن، طرف را راهنمایی کن، اگر راه را بلد نیست یادش بده، اگر یاد گرفته و وارد عمل نمی‌شود تشویقش کن بیاید عمل کند، این خوب است، اما هر چه بخواهی بگویی آن جوری که به درد نمی‌خورد، خودت را از رحمت خدا دور می‌کنی، رحمت از تو فاصله می‌گیرد.

«وَ أَلْهِمْنِی‏ التَّقْوَى» ، به دلم الهام کن که من باور کنم باید گوش به حرف تو بدهم، «باید گوش به حرف تو بدهم» این را باید بفهمم، خیلی‌ها نمی‌فهمند، می‌گویند با معصیت هم می‌شود زندگی کرد و دارند می‌کنند،‌ باور نمی‌کنند اما امام سجاد علیه السلام می‌گوید سعادت این است که باور کنیم باید گوش به حرف خدا بدهیم، اگر گوش ندهیم پدر خودمان و دیگران را در آورده‌ایم، این را می‌گویند «أَلْهِمْنِی‏ التَّقْوَى».

«وَ وَفِّقْنِی لِلَّتِی هِیَ أَزْکَى»_^[5]، خدایا توفیق بده آن کارهایی که بهترین است انجام بدهم، عمر را در کار غیر بهتر خرج نکنم و به عکس کار گناه انجام ندهم، این‌ها هم گل سرسبد باورها و اعمالی است که ما باید انجام بدهیم تا بشویم «من المحسنین»، و وقتی من المحسنین شدیم «رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»_^[6]، آن­ وقت آدم می‌بیند همه گرفتارند اما بعضی­ ها راحتند، همه غمناکند بعضی‌ها خوشحالند، همه مریضند بعضی‌­ها سالمند، همه گرفتارند هر کوچه‌ای می‌روند به بن­بست بر می‌خورند بعضی‌ها نه، این‌ ها همه مال «قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ» و بعیدٌ عن المُسیئین است.

 بنابراین این‌ ها را باید ما از قرآن و صحیفه سجادیه یاد بگیریم تا بتوانیم خودمان را در دنیا و آخرت به این مراحل و فضائل نزدیک کنیم، و الّا آن طور که ما دلمان می‌خواهد اثرش دوری از رحمت خداست، روز به روز اوضاع خراب می‌شود، بلاها و مصائب زیادتر می‌شود، بیماری­ ها بیشتر می‌شود، خون‌ریزی‌ها، جنگ‌ها بیشتر می‌شود، و همه‌اش مال گناه است، این که فرمودند: «أَلْهِمْنِی‏ التَّقْوَى»  نقطه مرکزی است، تا ما گناه می‌کنیم نباید انتظار رحمت داشته باشیم، اگر گناه را ترک کردیم و باور کردیم که باید روی ترک گناه کار کنیم، تقوا از هوا نمی‌­آید در جیبمان برود، باید ریاضت بکشیم، نفس‌أمّاره عادت به گناه کرده است، مزّه‌اش زیر دندانش رفته است، به این راحتی‌ها حاضر نیست تصمیم بگیرد گناه را ترک کند، چون این جور است اوضاع خراب‌تر می‌­شود،‌ مگر کسی خدا رحمتش شامل حالش بشود توبه کند، بیاید در خط و محسن و متّقی بشود، آن وقت ان شاء الله دیگران می‌توانند مراحم الهی را در وجود او احساس کنند.

امیدواریم خدای متعال به همه ما توفیق مرحمت کند، از این که سال نو دارد شروع می‌شود ما هم اعمالمان را نو کنیم و تصمیم بگیریم با تقوا شروع کنیم تا رحمت خدا  به ما نزدیک و نزدیکتر بشود ان شاء الله.

 نثار ارواح طیّبه خاتم انبیاء و حضرات معصومین علیهم الصلاة و السلام و شهدای خط تشیّع و امام شهدا سه صلوات ختم کنید.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.

درس اخلاق حضرت آیت الله خوشوقت تهرانی (اعلی الله مقامه)

مدرسه علمیه حضرت صاحب الأمر عجل الله فرجه 18/01/1390