متن جلسه درس اخلاق
یاری کردن دین
قرائت[1] آیات مبارکه سوره انفال(1-4)
أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا ذَاتَ بَیْنِکُمْ وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ * إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَاناً وَ عَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ * الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ * أُولئِکَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً لَهُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ *
موضوع بحث: یاری کردن دین
بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و هو خیرُموفق و معین؛ ثم الصلاة و السلام علی أشرف الأنبیاء و المرسلین، حبیب إله العالمین، أبیالقاسم محمد صلی الله علیه و علی أهل بیته الطاهرین المعصومین، من الآن إلی قیام یوم الدین؛ سیّما بقیة الله فی الأرضین.
ضرورت نگهبانی از دین
أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ « إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ»[2]، پروردگار متعال با علم و حکمت مجموعهای از عقائد و اعمال به نام دین برایمان تنظیم کرده است و به دست اشرف انسانها در هر زمان داده است و آنها به مردم ابلاغ کردهاند که طرز زندگی شما باید اینچنین باشد و این اسمش دین شده است. این دین مال ماست. برای ما آوردهاند، برای ما تنظیم کردهاند نه برای در و دیوار. هم خودمان باید از این استفاده کنیم و عمل کنیم و هم این را از آسیب پذیری حفظ کنیم، افراد زیادی درصدد ضربه زدن به این دین هستند و مایل به آن نیستند، پس چون دین مال ماست ما هم خودمان باید متکفّل حفظ دین باشیم؛ لذا جهاد مربوط به ماست، دفاع مال ماست. هر وقت نسبت به این مجموعه احساس خطر کردیم باید شروع کنیم و با آماده کردن وسائلی - حتی جان دادن- باعث شویم این نسخه سعادت همه انسانها آسیب نبیند؛ بنابراین حفظ دین هم به عهده ماست.
نصرت الهی و ثبات قدم وعده الهی به یاری کنندگان
اما قبل از حفظ، وظیفه ما عمل کردن به دین است، خدا میگوید اگر دین مرا نصرت کردید، اگر کاری کردید که آسیب متوجه آن نشود، و همانطور که آن را فرستادم باقی ماند و مورد استفاده همگان قرار گرفت، من هم در مشکلات زندگی به شما نصرت و یاری میدهم. اما اگر به دین کمک نکردید چنین وعدهای را به شما نخواهم داد. حتماً مشکلات پیش میآید و شما هم در حل آن عاجز خواهید بود و ضربه خواهید دید. اگر به دین کمک کردید کار دیگری که برای شما می کنم این است که قدمهایتان را در این راه ثابت میکنم، چون نوعاً آدم هر کجا میخواهد برود با قدم میرود، با پا میرود و بخواهد بیاید با پا میآید.
قدم صدق ماندن در مسیر
رفتنها آمدنها دو گونه است، گاهی مادی است، با قدم مادی است و گاهی معنوی است با قدم معنوی، اگر بخواهی وقتی آمدی تا آخر بمانی باید نصرت دین بکنی، اما اگر کمک نکردی و بروی ممکن است وسط راه برگردی، قدم صدق معنایش این است. بعضیها برای دین میآیند تا آخر میروند این قدم صدق است. بعضیها هم برای دین میآیند و برمیگردند این قدم کذب است. ثبات قدم هم مسأله مهمی است. خیلیها برمیگردند. در طول زندگی همه دیدهایم خیلیها برگشتند و حتی به عکس روز اول هم شدند. این مال همان کمک نکردن به دین است.
عمل به دین اولین قدم در یاری دین
معنای کمک را هم حالا عرض میکنم. کمک دو جور است : اولین مرحله کمک؛ عمل کردن خود من به آن مجموعه است، این بهترین کمک به دین است؛ و الّا شما عمل نکنی کمک که نکردهای بلکه کلنگ برداشتهای و دین را تخریب میکنی و این نصرت نیست، این که خدا فرمود:«إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ »[3]یعنی خودت هم باید اول عمل کنی، مرحله دوم بعد از عمل این است که دین را از آسیب پذیری سایر نواحی حفظ کنی، و الّا اگر عمل نکنی اولین تخریب همین است، دین از بین میرود، بنابراین اولین قدمِ نصرت، عمل کردن ما طبق دین است، باورهایش را باور کنیم و احکامش را هم اجراء کنیم، این کمک بزرگی است. دومین مرحله این است که دین را به دیگران تجاوز دهیم؛ و الّا اگر در ناحیه اول ما کوتاه بیاییم دیگر دین به دیگران نخواهد رسید؛ بنابراین اولین قدمِ نصرت اطاعت فرمان خدا در انجام واجبات و ترک محرمات است، این هم اینجا جای مخصوص به خودش را دارد. فکر نکنیم ما حالا درس میخوانیم، کتاب مینویسیم، حرف میزنیم، تبلیغ میکنیم یاری دین خداست، اگر عمل به دین خدا میکنیم، یاری است. اگر خودت مخالفت عملی میکنی خراب کردن دین است.
بنابراین اولین قدم در نصرت عمل کردن به دستور دین یعنی«تقوی» و ترک گناه است؛ بنابراین مسأله تقوا و ترک گناه خودش را اینجا نشان میدهد، میگوید اول باید به انجام واجبات و ترک محرمات پایبند باشید، و الّا این کار را نکنی به دیگران نخواهی رسید. ایمان ضعیف میشود و آدم میگوید به من چه مربوط؟، دندهاشان نرم شود. دیگر نمیرود این کار را بکند، در صورتی که نصرت کردن دین گاهی خیلی سنگین تمام میشود. خونریزی میخواهد، جنگ میخواهد، معلول شدن میخواهد، جانباز شدن میخواهد، اسارت میخواهد، همه اینها در آن است. البته همیشه این جور نیست اما در آن هست. زیرا این نسخه دینِ الهی بسیار ارزشمند است و اهمیت دارد چون سعادت همه انسانها را در بردارد، این قدر ارزش دارد؛ لذا باید در راهش جان هم بدهند، سختی هم بکشند. اما پله اول عمل کردن خود ماست، باید نمازش را بخوانیم، دروغ نگوییم، ظلم نکنیم، در یک کلام محرمات را ترک کنیم و واجبات را هم انجام بدهیم به این وسیله به دین کمک کردهایم، بعد این مرحله تمام شد زبان داریم برای دیگران تبلیغ میکنیم، قلم داریم کتاب بنویسیم، مردم را به دین و سایر انواع و اقسام خدمات و نصرتهای دینی دعوت کنیم. اما پله اولش آن است که من خودم عمل کنم، اگر نکنیم اولین مخرّب خود ما هستیم. ایمان ضعیف میشود آن وقت هر بلایی را مبتلا میشویم. هر گناهی را مرتکب میشویم. همه گناهان منشأش ضعف ایمان است. اگر به دستور دین عمل نکنیم ایمان پایین میآید، و وقتی ایمان پایین آمد آماده میشویم حتی گناهان خطرناک را انجام دهیم، بنابراین اولین قدم ِنصرت عمل کردن به دستور دین است.
دومین قدم در یاری دین
در قدم دوم از خود تجاوز میکنیم سراغ دیگران میرویم، با وسایل مختلفی که در هر عصری و در هر مکانی برای رساندن دین به دیگران فراهم شده از همان راهها دیگران را به عمل کردن به این دین دعوت کنیم؛ و آنها عمل کنند به همان اولی. غرض از رساندن دین به مردم عمل کردن مردم به این دین است، و الّا خود اینکه ما بگوییم او هم عمل نکند اثری ندارد؛ بنابراین باز برمیگردد به آن اولی که خودمان باید عمل کنیم، آنهای دیگر را هم باید به عمل دعوت کنیم.
عمل به دین و تبلیغ آن؛ شغل انبیاء علیهم السلام
انبیاء شغلشان این بود، هم میگفتند و هم دعوت به عمل میکردند چون خدا این کار را دستور داده است. این همه آیات عذاب، آیات جهنم، آیات بلا و مصیبت دنیایی مال چیست؟ میخواهند مردم را از ترک عمل بترسانند، میگویند عمل نکنی این خطرات را در پی دارد، بنابراین ما هم همین کار را باید بکنیم، اول باید بگوییم بعد همانگونه که خدا با تهدید و تشویق کرده دعوت کرده است دعوت به عمل کنیم، خدا در قرآن هم بهشت را معرفی کرده و هم جهنم را، جهنم مال کسانی است که عمل نمیکنند. بهشت هم مال کسانی است که تحمل زحمت میکنند و عمل میکنند. این را هم خودمان درباره خودمان باید پیاده کنیم و هم به دیگران بگوییم، از این راه هم خودمان را به دین برسانیم و هم مردم را دعوت به عمل به دستورات دین بکنیم، تا نتیجه حاصل شود و الّا من بگویم و عمل نکنم او هم یاد بگیرد و بگوید و عمل نکند این عین تخریب دین خواهد شد؛ بنابراین نصرت ِدین پله اولش عمل کردن به دین است یعنی تقوا را ادامه بدهیم و خلاصهاش، گوش به حرف خدا دادن است، یعنی عبودیت و بندگی در برابر فرمان خدا. « وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ »[4] یعنی همه اطاعت فرمان بکنند. اگر این کار انجام گرفت نتایج حاصل میشود. نتایج مادی و دنیوی، نتایج معنوی و اخروی، هر دو پیش میآید. اما اگر یاد نگیریم و یا یاد بگیریم و عمل نکنیم آن آیات عذاب و بلا و مصیبت در انتظار ما میباشد.
اول سال تحصیلی است امیدواریم پروردگار متعال به همهمان توفیق مرحمت کند، اول شروعِ حرفهاست، خدا توفیق عمل را مرحمت کند از زحمتها بهره ببریم دیگران هم از این بهره استفاده کنند ان شاء الله، همه انبیای عظام دین را به مردم ابلاغ کردند و هم مردم را با شدّ الوسائل دعوت به عمل کردن به دین کردند، یکی از وسائل عمل به دین هم عمل خودشان بود. خودشان دقیقاً عمل میکردند که مردم یاد بگیرند. اگر میگفتند و عمل نمیکردند مردم هم عمل نمیکردند، این مقدار از دین که مانده است مال عمل انبیاء است، مردم باور کردند و عمل کردند جریان دین ادامه پیدا کرد. ما هم همین کار را باید بکنیم. باید درس بخوانیم و یاد بگیریم و باید عمل هم بکنیم تا مردم از عمل ما استفاده کنند و الّا اگر ما درس خالی بخوانیم عمل نکنیم هیچ بهره دینی از ما نمیبرند و از ما بدتر میشوند، امیدواریم ان شاء الله پروردگار متعال به همه ما توفیق مرحمت کند، هم درس بخوانیم یاد بگیریم و هم عمل کنیم و دیگران هم از عمل ما استفاده کنند. نثار ارواح طیبه همه انبیای عظام علیهم السلام که منادیان این واقعیت بودند و همه شهدای این خط و امام شهدا سه صلوات ختم کنید.
اللهم صل علی محمد و آل محمد
درس اخلاق عالم ربانی حضرت آیت الله خوشوقت تهرانی اعلی الله مقامه
مدرسه علمیه حضرت صاحب الأمرعج 07/07/1390
[1] - در ابتدای هر جلسه اخلاق آیاتی از قرآن کریم قرائت میشود .
[2]- یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ سوره مبارکه محمد آیه7
[3] - سوره مبارکه محمد آیه7
[4] - وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ سوره مبارکه ذاریات آیه 56