نگهداری اثر عمل خیر

قرائت[1] آیات مبارکه سوره حج(49- 54)           

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ   

قُلْ یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنَا لَکُمْ نَذِیرٌ مُبِینٌ*  فَالَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ * وَ الَّذِینَ سَعَوْا فِی آیَاتِنَا مُعَاجِزِینَ أُولئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ * وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لاَ نَبِیٍّ إِلاَّ إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّیْطَانُ فِی أُمْنِیَّتِهِ فَیَنْسَخُ اللَّهُ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ ثُمَّ یُحْکِمُ اللَّهُ آیَاتِهِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ * لِیَجْعَلَ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِتْنَةً لِلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْقَاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ الظَّالِمِینَ لَفِی شِقَاقٍ بَعِیدٍ * وَ لِیَعْلَمَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَیُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِینَ آمَنُوا إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ *

موضوع بحث : نگهداری اثر عمل خیر

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و هو خیرُموفق و معین؛ ثم الصلاة و السلام علی أشرف الأنبیاء و المرسلین، حبیب إله العالمین،   أبی‌القاسم محمد صلی الله علیه و علی أهل بیته الطاهرین المعصومین، من الآن إلی قیام یوم الدین؛ سیّما بقیة الله فی الأرضین.

در کتاب شریف کافی از امام صادق صلوات الله و سلامه علیه روایتی نقل شده است به این مضمون که «الإبقاءُ علی العَمَلِ أشدُّ مِن العَمَلِ»[2]، نگهداری عمل سخت‌تر از خود عمل است.

حفظ عمل خیر مهم‌­تر و سخت­‌تر از انجام آن

در انجام هر عمل دو مرحله است، گاهی انسان موفق به کار خیر می­‌شود، خود این کار مشکل است؛ چون باید از فیلتر شیاطین عبور کند و شیاطین آنجا او را نمی‌گذارند (عبور کند) و موفق به عمل نمی‌شود و گاهی هم فرد عبور می‌کند و کار انجام می‌گیرد.

مرحله دوم این است که باید نتیجه این کار خیر و خوب را که انجام داده است، بتواند حفظ کند. خیلی‌ها توان انجام دادن کار خیر را دارند اما قدرت نگهداری نتیجه آن را ندارند. کار خیر را انجام می‌دهد، کار بد را هم انجام می‌دهد، در نتیجه کار خیر از دست می‌رود؛ لذا امام صادق صلوات الله و سلامه علیه فرمودند: نگه‌داشتن آن اثر کار خیر و عمل صالح، مشکل‌تر از انجام دادن خود عمل است. اگر شیاطین بتوانند کاری ­کنند که این فرد موفق به عمل نشود، آن کار را می­‌کنند. اما گاهی عملشان اثر  نمی­‌کند و آدم موفق می‌شود و کار خیر را انجام می‌دهد. حالا نوبت مرحله دوم است؛ این عمل را باید یک جوری ضبط کند که از اثر نیفتد؛ این جا خیلی مشکلات پیش می‌آید؛ لذا خیلی‌ها­ کار خیر را انجام می‌دهند، اما نمی‌توانند آن‌ را نگه دارند. در ماه مبارک رمضان خیلی‌ها روزه گرفتند، عمل خیرشان از فیلتر شیاطین عبور کرد دِلِشان می‌خواست غذا بخورند، اما نخوردند. خیلی عوامل پیش آمد کرد اما آن عوامل تأثیر نکرد و روزه را گرفتند. حالا بعد از گرفتن روزه باید نتیجه آن را حفظ کنند. روزه گرفتن و هر کار خیری اثر معنوی خوبی دارد، این اثر را باید حفظ کرد. اگر حفظ نکنیم اثر از دست می‌رود و کأن لم یکن می‌شود، لذا مرحله دوم سخت­‌تر از اوّلی است.

تأثیر مثبت عمل خیر در رشد ایمان

اگر انسان مجاهده کند و ریاضت را تحمل کند و کاری نکند که کارِخیر و عمل‌ِصالح را خنثی کند آن‌وقت؛ اعمال خیرش و آثار آن اعمال به تدریج جمع می‌شود و ذخیره می‌شود و سَر از رشد و تکامل ایمان در می‌آورد. بنابراین آن‌‌هایی که ماه مبارک رمضان زحمت کشیدند، عبادت کردند؛ روزه گرفتند؛ باید مراقب باشند شیاطین بعد از تمام شدن این ماه مبارک آثار آن عمل صالح را خراب نکنند و متأسفانه غالباً خراب می‌شود بعضی‌‌ها آثار را همان روز عید فطر از دست می‌دهند، بعضی‌ها یک هفته بعد از عید فطر از دست می‌دهند، بعضی‌ها به تدریج هر روز از دست می‌دهند.

نابودی اعمال خیر توسط گناه

عامل بزرگی که اثر عمل خیر را از بین می‌برد منحصراً گناه است.

آدم یک گناه می‌کند در مقابل اثر مثبت کار خیر اثر منفی دارد، آن وقت گناه اثر آن عمل خیر را کم می‌کند. گناه دومی و سومی، اثر آن عمل خیر از بین می‌رود. بنابراین باید مراقب باشیم به وسیله گناه کردن آن عمل خیر از بین نرود.

لذا مراقبت بعد از ماه مبارک رمضان مشکل­‌تر از خود ماه رمضان است. شیاطین در روزهای ماه مبارک رمضان در غُل و زنجیر هستند، زیرا شکم خالی است و گرایش به معنویات زیاد است، گرایش به گناه کم است؛ لذا آدم موفق می‌شود، اما بعد از ماه مبارک که سه وعده غذا می‌خورد و شکم پُر می‌شود، شیاطین از غل و زنجیر در می‌آیند و شروع می‌کنند تمام آن آثار را به اضافه بیشتر از آن­را از بین می‌برند. بنابراین آن‌هایی که زحمت می‌کشند و کار خیر انجام می‌دهند باید بعد از انجام دادن کار خیر، بیشتر مراقب باشند که این اثرات را از دست ندهند و الّا اگر کم مراقب باشند از دست می‌رود و این اختیارش با خود آدم است. خیلی‌ها این‌ گونه هستند که زحمت می‌کشند، بعد هم از دست می‌دهند همان طوری که« إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ »[3]، برعکس آن هم صحیح است إِنَّ السَیِّئاتِ هم یُذهِبنَ الحَسَنات. شما کار خیر انجام دادی، کار بد خرابش می‌کند. اگر کار بد انجام بدهی، خدا که وعده غفران داده است، آن وقت وعده غفران از بین می‌رود.

حفظ آثارخیر مراقبت و ریاضت می‌خواهد

باید مراقب باشیم نتایج تمام اعمال صالح از جمله عبادت ماه رمضان را _-  که روزه است _-  بعد از انقضاء مدت و زمان حفظ کنیم. حفظ آن هم مراقبت می­‌خواهد و مراقبت هم ریاضت است. باید دقت کرد که آن آثار محفوظ بماند و سال بعد هم آثار دومی به این آثار اول اضافه شود. دو برابر، سه برابر؛ تا به صورت ایمان کامل و اصلاح کلیِ باطن و ظاهرِ انسان و جامعه تحقق پیدا بکند؛ و الّا اگر فرد مثل سابق عمل کند به تدریج آثار از دستش می‌رود و چیزی نمی‌ماند. دوباره باید صبر کند تا ماه رمضان بعدی برسد و روزه بگیرد و چیزهایی ذخیره بشود. بنابراین باید دقت کنیم که بعد از ماه مبارک رمضان اجتناب از گناه بیشتر و مهم‌تر از اجتناب از گناه قبل از ماه مبارک رمضان است. چون ماه مبارک رمضان خیلی ذخیره دارد، آثار خوبی دارد. شیاطین مصمّم هستند که همه آثار را خنثی کنند؛ لذا ما هم باید مواظب باشیم و کاری نکنیم که آن  آثار خنثی بشود.

نگرانی‌های اهل تقوا

 آدم‌‌هایی که پول در جیبشان نیست راحت هستند. می‌روند و می‌آیند؛ اگر جیب­‌بر دست در جیبشان بکند برایشان چیزی نیست؛ کاری با او ندارند؛ اما اگر در جیبشان پول داشته باشند و رها کنند و غافل شوند جیب­ برها پول را می‌زنند. پس نباید غافل بود. وقتی صحنه گناه پیش آمد فوراً باید مواظب باشیم، گناه می‌خواهد اعمال ما را خنثی کند. با تمام قدرت گناه نکنیم. اگر این­ گونه انجام دادیم و ادامه دادیم مشکلات پیش نمی‌آید و تمام آثار تا سال بعد حفظ می‌شود، ان شاء الله. امّا اگر غفلت کردیم و مثل گذشته با گناه برخورد کردیم، شیاطین با آمدن گناه یواش یواش جیب­ ها را می‌زنند. آن وقت آدم نه تنها چیزی از ماه مبارک رمضان ندارد، بلکه یک کمی هم بدهکار می‌شود. امیدواریم خدای متعال به همه ما توفیق مرحمت بکند و این توان و قدرت را هم عنایت کند که بعد از ماه مبارک رمضان بیشتر بتوانیم سعی کنیم که گناه انجام نگیرد ان شاء الله. نثار ارواح طیّبه آن‌هایی که گناه نمی‌کردند سه صلوات بفرستید.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.

درس اخلاق حضرت آیت الله خوشوقت تهرانی (اعلی الله مقامه)

مدرسه علمیه حضرت صاحب الأمر عجل الله فرجه  01/07/1389