توبه ی آخر سال

بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ بِهِ نَسْتَعِینُ و هو خیرُمُوَفِّقٍ و مُعین؛ ثمَّ الصَّلاة و السلام علی أشرف الأنبیاءِ و المرسلین، حبیبِ إله العالَمین، أبی‌القاسم محمّد صلَّی اللّه علیه و علی أهلِ بیتِه الطاهرین المعصومین، مِن الآن إلی قیامِ یومِ الدّین؛ سیَّما بقیةِ اللّه فی الأَرَضین.

داستان اصحاب کهف

آیاتی که تلاوت شد درباره اصحاب کهف بود، کهف یعنی غار.

چند کیلومتری سوریه و شام یک غاری است این غار یک سرگذشتی دارد که خدا پسندیده، در قرآن کریم آیاتی درباره توضیح و شرح این حادثه و جریان نازل کند. اینها یک عده ای بودند که دین و مذهب حق داشتند، سلطان و شاه وقت می خواست اینها را از دینشان به دین باطل برگرداند. اینها هیچ راهی برای حفظ دینشان نداشتند جز فرار از آن شهر.[1] اینها فرار کردند و آمدند و به یک غاری رسیدند. پروردگار متعال خواب را بر اینها مسلط کرد.[2] سیصد و خرده ای سال[3] خوابیدند و خداوند کاری  هم با بدن اینها انجام می داد که نپوسد.[4]

غرض خداوند از بیان داستان اصحاب کهف

بعد خدا اینها را بیدار به دو منظور کرد؛ یک مردم باور کنند که خدا که گفته است، روز قیامت مرده ها را زنده می کنم، می تواند. اینها مرده بودند و خدا زنده شان کرد.[5] (دوم)؛  بعد هم اینها با فرارشان از آن منطقه یِ خطر، دینشان را حفظ کردند. پروردگار متعال تا امروز آن غار را نگه داشته (مردم) می روند و تماشا می کنند و برمی گردند.

مهاجرت واجب

اگر انسان نتوانست دینش را حفظ کند چاره ای از مهاجرت نیست. عده ای که نتوانستند دین خودشان را حفظ کنند، روز قیامت می گویند: «ما نمی توانستیم آن جایی که بودیم دینمان را حفظ کنیم»، خدا به آنها جواب می دهد که مگر من زمین نداشتم می رفتید جای دیگر؛[6] چه کسی گفت تا آخر همان جا باشید تا بی دین بشوید؟

بنابراین عذر نیست. اگر کسی نتوانست در شهری، در محلی، دینش را حفظ کند، مبتلا به خطر می شد، این موظف است مهاجرت کند برود به جایی که می تواند دینش را حفظ کند.

این داستان مربوط به اصحاب کهف و این درس را هم به ما می دهد که هر کجا هستیم، خدا هست و از ما دین خواسته است، اگر بتوانیم نگه داریم می مانیم و اگر نمی توانیم باید برویم جای دیگر که بتوانیم آنجا بهتر به وظائف دینی مان عمل کنیم.  

دعای آخر ماه شعبان

در ماه مبارک شعبان اواخرش یک دعایی به ما دستور داده اند؛ و فرموده اند این دعا را بخوانید: « اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى‌ مِنْ‌ شَعْبَانَ‌ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْه‌».[7] بار پروردگارا اگر در این چند روزی که از ماه شعبان گذشته ما را نیامرزیدی و نبخشیدی در این چند روزی که مانده ما را ببخش و بیامرز.

توبه ی آخر سال

 آن (دعا) برای یک ماه است. سال هم همینجور است. آدم در طول سال مشغول کار است؛ از خدا و دین خدا غافل است و پا روی هر چیزی ممکن است بگذارد، نگاه کند، گوش بدهد، کارهای حرام انجام بدهد، مناسب این است که آخر سال یک توبه ای بکند و گناهان گذشته سال را کاری کند که خدا ببخشد و بیامرزد. همانطوری که در ماه شعبان به ما یاد داده­اند بگو اگر در روزهای گذشته ماه شعبان ما را نبخشیده ای در این چند روزی که باقی مانده ما را ببخش و بیامرز، اینجا هم همین را باید بگوییم، باید بگوییم که خدایا در این ماه های گذشته امسال اگر ما مبتلی به گناه شدیم و خطا کردیم و کاری نکردیم که اسباب آمرزش و بخشودن گناه فراهم بشود، در این چند روز و چند ساعتی که مانده تمام بشود ما را ببخش که سال به خیر و عمل صالح تمام بشود.

بنابراین یکی از واجبات سال مسئله توبه از گناهان گذشته است،[8] آن وقت ان شاء الله سال جدید که می آید را با توبه و اعمال صالحه و ترک گناه آغاز کنیم. ما را خوردن و خوابیدن و پوشیدن و رفت و آمد گول نزند تا خدای نکرده پا روی احکام خدا نگذاریم مرتکب گناه نشویم. اگر اول سال را خرج گناه کردیم، در طول سال معلوم می شود که شیطان بار گناه سنگین تری به دوش ما خواهد گذاشت. باید پناه به خدا برد، هم از گناهان گذشته سال توبه کرد و هم سعی کرد سال جدیدی را بدون گناه شروع کنیم تا موفق شویم تا آخر سال ان شاء الله گناه نکنیم.

روش توبه کردن در کلام امام سجاد علیه السلام

امام سجاد صلوات الله و سلامه علیه که استاد مربی نفوس است، این برنامه را به طرز منظمی در آورده و به صورت دعا تلقین کرده و به ما یاد داده که چگونه توبه کن، چگونه از خدا بخواه که گناهانت را ببخشد و بیامرزد و در این مقام چه بگو و چکار بکن. ما این چند خط را می خوانیم ان شاء الله امیدواریم به یُمن بیان و مقالات امام سجاد صلوات الله و سلامه علیه ما هم از گذشته ها توبه کنیم و سال جدید را با ترک گناه آغاز و شروع کنیم ان شاء الله.

صلوات خدا بر ایشان فرمودند: « اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ کَبَائِرِ ذُنُوبِی وَ صَغَائِرِهَا»[9] پروردگارا! من اینجا که هستم - مثلا آخر سال است - خُب کارهایی را هم که نباید بکنم، کرده ام؛ گناهان کبیره و صغیره ای که انجام دادم، اینها را با توفیقی که به توبه من می دهی، ببخش و بیامرز.

« وَ بَوَاطِنِ سَیِّئَاتِی وَ ظَوَاهِرِهَا» آن گناهانی که پشت پرده کردم، گناهانی که علنی انجام دادم، اینها را ببخش و بیامرز.

این را هم بدانیم که گناه پشت پرده به مغفرت و آمرزش خدا خیلی خیلی نزدیک تر است. گناه علنی عذابش بیشتر است. چون دیگران را هم دعوت می ک ند که شما هم گناه کنید.

« وَ سَوَالِفِ زَلَّاتِی وَ حَوَادِثِهَا» گناهان قدیم، گناهان جدید، همه را.

 «تَوْبَةَ مَنْ لَا یُحَدِّثُ نَفْسَهُ بِمَعْصِیَةٍ» توفیق توبه ای بده که هیچ گاه فکر گناه به ذهنم نیاید.

«وَ لَا یُضْمِرُ أَنْ یَعُودَ فِی خَطِیئَةٍ» در دلش هیچوقت این فکر نیست که دوباره مرتکب گناه بشود، یک همچنین توبه ای.

«وَ قَدْ قُلْتَ- یَا إِلَهِی- فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ: إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِکَ[10]»[11] تو در قرآن آیه فرستادی اعلان کردی از بنده های گنه کار توبه را من می پذیرم؛ «وَ تَعْفُو عَنِ السَّیِّئَاتِ‌» و از گناهان عفو و گذشت می کنی « وَ تُحِبُّ التَّوَّابِین» آیه نازل کرده ای که «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابینَ».[12] دوتا آیه نازل کرده خدا و اعلام کرده من دو طایفه را دوست دارم یک: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقینَ»[13] خدا آدم های با تقوا و آن هایی را که گناه نمی کنند را دوست دارد، بعد هم فرموده آن هایی هم که گناه کارند تو توبه می کنند اینها را هم دوست دارد خدا.

« فَاقْبَلْ تَوْبَتِی کَمَا وَعَدْت‌»[14] من هم توبه کردم، تو هم وعده دادی قبول کنی؛ پس بپذیر.

« وَ اعْفُ عَنْ سَیِّئَاتِی کَمَا ضَمِنْتَ» طبق آن آیه ای که گفتی من از سیئات عفو می کنم[15] سیئات من را هم عفو کن و ببخش.

« وَ أَوْجِبْ لِی مَحَبَّتَکَ کَمَا شَرَطْتَ»[16] تو هم گفتی «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابینَ»[17] من هم توبه کردم من را دوست داشته باش.

« وَ لَکَ- یَا رَبِّ- شَرْطِی أَلَّا أَعُودَ فِی مَکْرُوهِک‌»من هم با تو شرط می کنم کاری که تو بدت میاد من انجام ندهم.

«وَ ضَمَانِی أَنْ لَا أَرْجِعَ فِی مَذْمُومِکَ» کاری که تو ذم کردی، تقبیح کردی، گفتی بد است و نکن من هم ضمانت می کنم که دیگر از آن کارها نکنم.

«وَ عَهْدِی أَنْ أَهْجُرَ جَمِیعَ مَعَاصِیکَ» با تو عهد می بندم که از همه گناهان مهاجرت کنم و فاصله بگیرم.

«اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِمَا عَمِلْتُ فَاغْفِرْ لِی مَا عَلِمْت‌» تو بهتر می دانی من چکار کردم آن گناهانی که تو بهتر می دانی همه را ببخش و بیامرز.

«وَ اصْرِفْنِی بِقُدْرَتِکَ إِلَى مَا أَحْبَبْتَ» تو چه کارهایی دوست داری من انجام بدهم من را آن طرف گرایش بده بکش به آن طرف.

«اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ، وَ تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ، وَ کُلُّهُنَّ بِعَیْنِکَ الَّتِی لَا تَنَام‌» خُب من یک کارهایی کردم، یک آثار بدی دارد؛ مال مردم را خورده ام، کم فروختم، آبروی مردم را بردم، پشت سر مردم غیبت حرام کردم، اینها یک بلاهایی را به دنبال دارد من را گرفتار می کند. تو هم می دانی همه این ها را یک عده را من خودم می دانم و یک عده را هم یادم رفته اما همه را تو می دانی.

«فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا» آنهایی که از من طلب دارند عوض به آنها بده که از من راضی باشند و خوشنود.

«وَ احْطُطْ عَنِّی وِزْرَهَا» آن بار منفی سنگین آن تبعات را از دوش من بیاور پایین.

«وَ خَفِّفْ عَنِّی ثِقْلَهَا، وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أُقَارِفَ مِثْلَهَا» من را حفظ کن از این که مثل آن گناهان را انجام ندهم دیگر.

«اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ لَا وَفَاءَ لِی بِالتَّوْبَةِ إِلَّا بِعِصْمَتِک‌» خُب من می گویم که دیگر گناه نمی کنم اما اگر تو توفیق ندهی و حفظم نکنی باز شیطان من را می لغزاند.

« فَقَوِّنِی بِقُوَّةٍ کَافِیَةٍ» یک قدرتی به من بده در مقابل وسوسه شیاطین، که من بتوانم با آن قدرت گناه نکنم.

« وَ تَوَلَّنِی بِعِصْمَةٍ مَانِعَة» من را یک جوری حفظم کن که دیگر گناه نکنم.

« اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِه‌» خُب خیلی ها توبه می کنند و تو هم می دانی برمی گردند، قصدشان ادامه ندارد؛ اما من از آنها نیستم من یک توبه ای کرده­ام که دیگر برگشت ندارد.

« فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِک‌» من به تو پناه می برم که توبه ای که می کنم تو بدانی که من فردا فسخش می کنم، ایمانم ضعیف است باز دوباره مبتلا به گناه می شوم.

« فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ تَوْبَةً لَا أَحْتَاجُ بَعْدَهَا إِلَى تَوْبَةٍ» این توبه را یک توبه ای قرار بده که بعد از آن دیگر من توبه نکنم اگر مرتکب گناه نشوم دیگر توبه لازم نیست.

« تَوْبَةً مُوجِبَةً لِمَحْوِ مَا سَلَفَ‌» یک توبه ای که گذشته ها را پاک کند محو کند.

« وَ السَّلَامَةِ فِیمَا بَقِی‌» در باقی مانده عمرم از گناه سالم باشم.

امیدواریم پروردگار متعال به همه ما در این اواخر سال توفیق مرحمت کند از گناهان گذشته سال توبه کنیم و سال جدید را بدون گناه آغاز کنیم. امیدواریم پروردگار متعال چنین توفیقی را به همه ما کرامت کند و بعد هم ادامه بدهد تا آخر سال هم، سالِ بی گناه و بی خطری بر ما بگذرد ان شاء الله.

 نثار ارواح طیبه همه انبیاء عظام خاصه خاتم انبیاء و حضرات معصومین علیهم الصلاة و السلام و همه شهداء در خط تشیع که خون دادند و این پرچم تقوا را و ترک گناه را حفظ کردند آن مقدار که تو راضی هستی غفران و بخشش و مغفرت عنایت فرما ان شاء الله و همه ما را از لغزش و گناه در سال جدید حفظ فرما. نثار ارواح طیبه همه آنها سه صلوات ختم کنید.

اللهم صلّ علی محمد و آل محمد وعجل فرجهم

درس اخلاق استاد اخلاق و معرفت حضرت آیت الله خوشوقت اعلی الله مقامه برگزار شده در محسنیه ورامین-29/12/87